راهنمای جامع مصاحبه انگیزشی
منبع: https://rasanika.com
نکات کلیدی
مصاحبه انگیزشی به افراد کمک می‌کند تا از طریق همکاری، همدلی و مسئولیت‌پذیری شخصی، دلایل خود را برای تغییر پیدا کنند.
درمانگران از تکنیک‌هایی مانند سؤال‌های باز، جملات تأییدی و گوش دادن انعکاسی برای حمایت از مراجعین در مسیرشان استفاده می‌کنند.
مصاحبه انگیزشی برای شرایطی مانند اعتیاد، اضطراب، کاهش وزن و ترک سیگار مؤثر است.
معرفی
مصاحبه انگیزشی یک رویکرد مشاوره‌ای است که برای کمک به افراد در یافتن انگیزه جهت ایجاد تغییر مثبت در رفتار طراحی شده است. این رویکرد مراجع‌محور به‌ویژه برای افرادی مؤثر است که احساسات متناقضی نسبت به تغییر رفتار خود دارند.
ممکن است تجربه کرده باشید که بخواهید رفتاری را تغییر دهید اما در عین حال احساس کنید هنوز برای این کار آماده نیستید. مصاحبه انگیزشی بر این باور است که حل این دوگانگی می‌تواند انگیزه فرد را برای تغییر افزایش دهد.
این روش که در ابتدا توسط ویلیام میلر و استفن رولنیک برای درمان اعتیاد به الکل ابداع شد، به افراد کمک می‌کند تا مسئولیت بهبودی خود را بر عهده بگیرند.
روح مصاحبه انگیزشی
مصاحبه انگیزشی باید با روحیه‌ای خاص انجام شود که شامل سه ویژگی اصلی است: همکاری، برانگیختن و احترام به استقلال مراجع.
همکاری به جای تقابل
در این روش، مشاور و مراجع به عنوان همکار عمل می‌کنند. رابطه بر اساس دیدگاه و تجربیات مراجع شکل می‌گیرد، نه بر اساس تحمیل دیدگاه مشاور. این نوع همکاری، اعتماد و ارتباط مؤثری میان آن‌ها ایجاد می‌کند.
فراخوان به جای آموزش
انگیزه واقعی برای تغییر از درون فرد می‌آید، نه از توصیه‌های بیرونی. وظیفه مشاور این است که انگیزه‌های درونی مراجع را کشف و تقویت کند تا فرد بتواند از آن‌ها برای ادامه مسیر استفاده کند.
خودمختاری در برابر اقتدار
قدرت واقعی تغییر در درون مراجع نهفته است. مشاور نمی‌تواند فرد را وادار به تغییر کند؛ بلکه نقش او راهنمایی و توانمندسازی است تا مراجع خودش مسئولیت تغییر را بپذیرد.
اصول مصاحبه انگیزشی
چهار اصل اساسی در این رویکرد وجود دارد که به ایجاد رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد و احترام کمک می‌کند:
۱. ابراز همدلی
درمانگر بدون قضاوت، تلاش می‌کند شرایط را از دید مراجع درک کند. این رویکرد فضایی امن فراهم می‌کند تا فرد بتواند احساساتش را آزادانه بیان کند.
۲. ایجاد اختلاف (ناهماهنگی سازنده)
مشاور به مراجع کمک می‌کند تا فاصله بین وضعیت فعلی و اهداف مورد نظرش را ببیند. این آگاهی، انگیزه برای تغییر را افزایش می‌دهد.
۳. کنار آمدن با مقاومت
در برابر مقاومت مراجع نباید مقابله کرد، بلکه باید با انعطاف و درک، دیدگاه‌های جدیدی ارائه داد تا فرد خود به درک تازه‌ای از موقعیتش برسد.
۴. حمایت از خودکارآمدی
خودکارآمدی یعنی باور فرد به توانایی خود برای تغییر. مشاور با تشویق، بازخورد مثبت و شناسایی پیشرفت‌ها به تقویت این باور کمک می‌کند.
تکنیک‌های اصلی در مصاحبه انگیزشی
سؤال‌های باز
این سؤال‌ها به فرد کمک می‌کنند عمیق‌تر فکر کند و گفت‌وگو را گسترش دهد.
نمونه‌ها:
«چقدر دوست داری اوضاع فرق کند؟»
«قبلاً برای تغییر چه کارهایی انجام داده‌ای؟»
«درباره رابطه‌ات با خانواده‌ات چه می‌توانی بگویی؟»
تأییدیه‌ها
جملات تأییدی نقاط قوت و تلاش‌های مثبت مراجع را شناسایی می‌کنند.
نمونه‌ها:
«معلومه که آدم با تدبیری هستی.»
«در اون شرایط خیلی خوب از پسش بر اومدی.»
«می‌دونم درخواست کمک آسون نیست، اما امروز شجاعانه عمل کردی.»
گوش دادن انعکاسی
بازتاب دادن گفته‌های مراجع نشان می‌دهد که درمانگر با دقت گوش می‌دهد و قصد درک واقعی او را دارد. این روش باعث می‌شود مراجع احساس کند شنیده و درک شده است.
خلاصه‌سازی
درمانگر برای اطمینان از درک متقابل، گفته‌های مراجع را خلاصه می‌کند.
انواع خلاصه‌سازی:
جمع‌آوری: مرور نکات اصلی برای اطمینان از درک درست.
پیوند دادن: ایجاد ارتباط بین بخش‌های مختلف گفت‌وگو.
گذار: جمع‌بندی برای تغییر موضوع یا پایان جلسه.
کاربردهای مصاحبه انگیزشی
در ابتدا برای درمان اعتیاد به کار می‌رفت، اما امروزه در بسیاری از زمینه‌ها مؤثر است، از جمله:
کنترل دیابت
رژیم غذایی و کاهش وزن
افزایش فعالیت بدنی
ترک سیگار
بهبود رفتارهای جنسی
درمان اضطراب، PTSD و اختلالات مرتبط
مزایا
افزایش اعتماد به نفس و خودباوری در مراجع
تقویت احساس مسئولیت‌پذیری
کاهش احتمال عود رفتارهای منفی
آماده‌سازی فرد برای درمان‌های دیگر مانند CBT
کمک به افرادی که در آغاز، در برابر تغییر مقاومت نشان می‌دهند
اثربخشی
تحقیقات نشان داده است که مصاحبه انگیزشی می‌تواند منجر به ترک سیگار، کاهش وزن و کنترل کلسترول شود و در درمان اعتیاد، کاهش مصرف الکل و مواد مخدر مؤثر باشد.
با این حال، هیچ روش درمانی برای همه افراد یکسان عمل نمی‌کند. اثربخشی این رویکرد بستگی به میزان آمادگی و انگیزه فرد دارد.
مواردی که باید در نظر گرفت
مصاحبه انگیزشی بیشترین تأثیر را زمانی دارد که فرد در مورد تغییر رفتار خود دچار تردید است.
اگر فرد کاملاً بی‌انگیزه یا برعکس، بسیار مصمم باشد، ممکن است این روش برای او مناسب نباشد.
چگونه شروع کنیم
یافتن مشاور آموزش‌دیده: پزشک یا منابع آنلاین می‌توانند در معرفی متخصصان این حوزه کمک کنند.
بررسی پوشش بیمه: در برخی موارد، بیمه بخشی از هزینه جلسات را پرداخت می‌کند.
آمادگی برای جلسه اول: معمولاً شامل گفت‌وگو درباره اهداف، نگرانی‌ها و انگیزه‌های تغییر است.