چرا همیشه فکر می‌کنیم دیگران ما را کمتر دوست دارند؟ راز شکاف علاقه
منبع: https://rasanika.com
آیا تا به حال شده فکر کنید کسی از شما خوشش نمی‌آید، اما بعد از او دعوتنامه مهمانی دریافت کنید یا از طریق شایعات بشنوید که حرف‌های مثبتی در مورد شما زده است؟
قضاوت نادرست درباره اینکه دیگران شما را چگونه می‌بینند و فرض اینکه شما را دوست ندارند، در حالی که واقعاً دوستتان دارند، چیزی است که روانشناسان آن را «شکاف دوست داشتن» می‌نامند.
دبورا سرانی، روانشناس و استاد دانشگاه آدلفی، می‌گوید: «مطالعات نشان می‌دهند وقتی با دیگران هستیم، مغز اجتماعی ما بیشتر روی تحلیل بیش از حد آنچه فکر می‌کنیم اشتباه انجام داده‌ایم تمرکز می‌کند، نه روی آنچه ممکن است درست انجام داده باشیم. تمرکز بیش از حد روی اشتباه‌ها می‌تواند منجر به خودانتقادی غیرواقعی شود.»
وقتی احساس می‌کنید از شما خوششان نمی‌آید
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در مجله Psychological Science منتشر شد، محققان شکاف علاقه را در تعاملات غریبه‌ها، دانشجویان سال اول با هم‌خوابگاه‌هایشان و شرکت‌کنندگان در کارگاه‌های توسعه شخصی بررسی کردند.
نتایج نشان داد افراد پس از تعامل، میزان علاقه طرف مقابل به خود را دست کم می‌گرفتند. این شکاف علاقه تا چند ماه ادامه داشت، زیرا هم‌خوابگی‌ها و تعاملات جدید روابط تازه ایجاد می‌کردند. به عبارت دیگر، افراد پس از مکالمه، بیش از آنچه تصور می‌کردند، دوست داشته می‌شدند.
تجربه شکاف علاقه ممکن است از اوایل کودکی آغاز شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ نشان داد کودکان پنج ساله معتقدند همسالانشان آن‌ها را کمتر دوست دارند. با بزرگ‌تر شدن، این شکاف بیشتر آشکار می‌شود.
سرانی می‌گوید: «مسیر زندگی در جوانی بر احساس شما نسبت به خود و نحوه درک دیگران تأثیر می‌گذارد.»
پشت شکاف علاقه
سرانی می‌گوید وقتی با کسانی ارتباط داریم که بازخورد مستقیمی نمی‌دهند، ممکن است این عدم قطعیت را منفی تعبیر کنیم. برای برخی، به‌ویژه کسانی که در خانواده‌هایی با بیماری روانی بزرگ شده‌اند، ترس از دوست داشته نشدن ریشه در تجربه بقا دارد.
پائولینا میلانا، کسی که در چنین محیطی بزرگ شده بود، می‌گوید: «برای زنده ماندن، نسخه‌ای مرتب و با اعتماد به نفس از خود ارائه می‌دادم. مردم جذب آن نسخه می‌شدند، اما در اعماق وجودم معتقد بودم اگر خود واقعی‌ام را ببینند، از من خوششان نخواهد آمد.»
میلانا افزود این ترس در میان فرزندان بزرگسالی که در محیطی با بیماری روانی بزرگ شده‌اند، رایج است و ناشی از باور درونی است که دیده شدن واقعی خطرناک است و ممکن است باعث طرد شود.
استفاده تدافعی از فرافکنی نیز نقش دارد. سرانی می‌گوید: «گاهی چیزی را در مورد خودمان برداشت کرده و به دیگری نسبت می‌دهیم، طوری که فکر می‌کنیم دیگران کمتر ما را دوست دارند.»
ناتالی داتیلو-رایان، روانشناس بالینی، می‌گوید: «گاهی باور داریم دیگران ما را دوست ندارند، چون خودمان را واقعاً دوست نداریم. وقتی پذیرش خود پایین باشد، باور کردن محبت دیگران دشوار است.»
نقش خودانتقادی، عزت نفس و خودپنداره
خودانتقادی باعث ایجاد شک و تردید در مورد خود و نحوه نگاه دیگران می‌شود. سرانی می‌گوید: «تحقیقات نشان می‌دهند عزت نفس پایین ناامنی را افزایش می‌دهد و خودپنداره منفی نحوه تفسیر نشانه‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
داتیلو-رایان می‌گوید: «وقتی خودمان را دوست‌داشتنی می‌دانیم، تمایل داریم فکر کنیم دیگران هم ما را دوست دارند. وقتی خودمان را دوست‌نداشتنی می‌بینیم، فکر می‌کنیم دیگران هم همین نظر را دارند؛ بنابراین این دو به تقویت و تشدید یکدیگر می‌انجامند.»
تأثیر شکاف علاقه بر روابط
این شکاف ممکن است با اضطراب اجتماعی تشدید شود، یعنی ترس شدید از قضاوت دیگران که منجر به اجتناب از تعاملات اجتماعی می‌شود. داتیلو-رایان می‌گوید: «این باعث نشخوار فکری، نگرانی مداوم و جستجوی اطمینان بیش از حد از دیگران می‌شود.»
این جستجو برای اطمینان می‌تواند به روابط آسیب برساند، چون تسکین آن کوتاه‌مدت است. او می‌گوید: «تمرین کاهش وابستگی به منابع خارجی و ایجاد حس درونی پذیرش، به تقویت اعتماد به نفس و کاهش شکاف علاقه کمک می‌کند.»
راهکارهایی برای مقابله با شکاف علاقه
داتیلو-رایان می‌گوید بهترین راه بهبود خودپنداره و اعتماد به نفس اجتماعی، تمرین رفتارهای مناسب است:
رفتار به شیوه فرد با اعتماد به نفس: خود را در موقعیت‌هایی ببینید که قبلاً اجتناب می‌کردید و به مرور باور خود را نسبت به توانایی‌هایتان تغییر دهید.
نوشتن جملات تاکیدی مثبت: پذیرش خود را پرورش دهید.
پرهیز از مقایسه با دیگران: ویژگی‌های منحصر به فرد خود را جشن بگیرید و نقاط ضعف را بپذیرید.
پرورش شفقت به خود: برای پذیرش آسیب‌پذیری‌ها وقت بگذارید و با افکار و رفتارهای نه چندان مطلوب خود، بخشش را تمرین کنید.
پذیرش وابستگی متقابل سالم: وابستگی ناسالم به تأیید دیگران را کاهش دهید و با مراقبت از خود و خوداندیشی، آن را اصلاح کنید.
سرانی می‌گوید: «وقتی عزت نفس ریشه‌دار و آگاهانه داشته باشیم، کمتر درگیر شکاف دوست‌داشتنی‌ها می‌شویم.»