چگونه بامزگی احساس نزدیکی و اعتماد ایجاد می‌کند؟
منبع: https://rasanika.com
بچه‌گربه‌ها، توله‌سگ‌ها، خرگوش‌ها، سمورهای دریایی، بچه‌فک‌های خزدار، جوجه‌تیغی‌ها، نوزادانی با گونه‌های گرد یا کودکان نوپایی با لباس‌های بانمک، حیوانات یا عروسک‌های پشمالو، و هر چیز کوچک و مینیاتوری با چشم‌های بزرگ و گونه‌های تپل… بیشتر ما چنین چیزهایی را «بامزه» می‌دانیم و ناخودآگاه می‌گوییم: «آ… چه نازه!»
اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا این احساس در ما ایجاد می‌شود؟ روان‌شناسی پشت بامزگی چیست؟ و این حس چگونه بر احساسات، رفتارها و تعاملات اجتماعی ما تأثیر می‌گذارد؟ در ادامه با کمک نظرات متخصصان، این موضوع را بررسی می‌کنیم.
چرا انسان‌ها جذب چیزهای بامزه می‌شوند؟
انسان‌ها به صورت طبیعی و تقریباً جهانی به سوی چیزهای بامزه جذب می‌شوند. آنچه «بامزه» تلقی می‌شود می‌تواند شامل افراد، حیوانات، اشیاء، اسباب‌بازی‌ها و حتی صداها یا مناظر باشد.
صنم حفیظ، روان‌شناس و متخصص اعصاب، می‌گوید جذابیت بصری بامزگی احساسات مثبت را فعال کرده و باعث آرامش و شادی می‌شود. این ویژگی‌ها معمولاً محبت، تعامل و رفتارهای بازیگوشانه را برمی‌انگیزند.
دکتر مایکل اس. والدز نیز توضیح می‌دهد که این ویژگی‌ها ممکن است ریشه‌ای تکاملی داشته باشند. صورت‌های گرد، چشم‌های بزرگ و بینی‌های کوچک ما را به مراقبت دعوت می‌کنند؛ رفتاری که برای حفظ و بقای فرزندان و در نتیجه بقای گونه ضروری بوده است. کنراد لورنز، رفتارشناس اتریشی، نیز معتقد بود بیشتر چیزهای بامزه ویژگی‌های ظاهری نوزادان انسان را تقلید می‌کنند و همین امر غریزه مراقبت را فعال می‌کند.
چه چیزی تعیین می‌کند که چه چیزی بامزه است؟
هرچند ویژگی‌هایی مانند اندازه کوچک، سر بزرگ نسبت به بدن، چشم‌های گرد و بدن نرم و تپل معمولاً از نشانه‌های بامزگی هستند، اما برداشت افراد از «بامزه بودن» می‌تواند کاملاً شخصی باشد.
عوامل فرهنگی، تجربیات فردی و حتی خلق‌وخوی لحظه‌ای می‌توانند بر این برداشت تأثیر بگذارند.
گاهی مردم چیزهایی را بامزه می‌دانند که از نگاه عمومی «بامزه» محسوب نمی‌شوند؛ مثلاً یک پیرمرد ریزنقش یا یک سگ پیتبول. این موضوع اغلب به دلیل پیوندهای عاطفی ما با آن فرد یا حیوان است.
عصب‌شناسیِ بامزگی
وقتی با چیزی بامزه روبه‌رو می‌شویم، بخش «پاداش» مغز فعال می‌شود. جسم مخطط شکمی و هسته آکومبنس — که با لذت و انگیزه مرتبط‌اند — دوپامین آزاد می‌کنند و حس مثبت ما را تقویت می‌کنند.
همچنین قشر پیش‌پیشانی مغز در ارزیابی اهمیت عاطفی این محرک نقش دارد و تعیین می‌کند که چگونه واکنش نشان دهیم؛ مثل لبخند زدن، خندیدن، غان‌وغون کردن یا تمایل به نوازش کردن آن موجود بامزه.
اثرات روان‌شناختی بامزگی
چیزهای بامزه احساساتی مانند شادی، صمیمیت و محبت را تقویت می‌کنند و غریزه محافظت را برمی‌انگیزند. گاهی این احساسات شدید موجب واکنش متناقضی به نام «پرخاشگری بامزه» می‌شود؛ مثل تمایل به نیشگون گرفتن یا محکم بغل کردن چیزی که خیلی بامزه است.
این واکنش نوعی تخلیه هیجانی است و به مغز کمک می‌کند از شدت احساسات مثبت جلوگیری کند.
بامزگی در رفتار اجتماعی و فرهنگ عامه
بامزگی می‌تواند افراد را به هم نزدیک کند. در موقعیت‌های تنش‌آلود، حضور یا یادآوری چیزی بامزه—مثل حرف کودک کوچک—می‌تواند جو را نرم کرده و باعث خنده و نزدیکی افراد شود.
در فرهنگ عامه نیز بامزگی بسیار پرکاربرد است؛ از شخصیت‌های کارتونی و ایموجی‌ها گرفته تا تبلیغات و برندسازی. شرکت‌ها با استفاده از نمادها و حیوانات بامزه، پیوند عاطفی با مخاطبان ایجاد می‌کنند و رفتار مصرف‌کنندگان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
جمع‌بندی
بامزگی مفهومی آشنا برای همه ماست، اما دلایل روان‌شناختی و تکاملی آن کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. بیشتر چیزهای بامزه ویژگی‌های کودکانه دارند و در ما احساس شادی، محبت و مراقبت را برمی‌انگیزند. بامزگی می‌تواند استرس را کاهش دهد، روابط اجتماعی را بهبود بخشد و حتی در رسانه‌ها و تبلیغات نقش مهمی بازی کند.
چه کسی فکر می‌کرد چیزی به‌ظاهر ساده مانند «بامزگی» چنین تأثیر عمیقی داشته باشد؟