رازهای ماه کامل: از باورهای کهن تا یافته‌های علمی جدید
منبع: https://rasanika.com
نکات کلیدی
دانشمندان نشان داده‌اند که ماه کامل باعث تغییر در رفتار انسان نمی‌شود.
مردم ممکن است در طول ماه کامل رفتار متفاوتی داشته باشند، زیرا انتظار دارند در این زمان اتفاقات غیرعادی رخ دهد.
بسیاری از باورهای مربوط به ماه کامل ریشه در فرهنگ، افسانه‌ها و آیین‌های معنوی دارند.
چند بار پیش آمده که وقتی با رانندگان بی‌احتیاط، مسافران شلوغ مترو یا رفتارهای عجیب‌وغریب دیگر رو‌به‌رو می‌شویم، با خود بگوییم: «حتماً ماه کامل است»؟ این باور دیرینه به قرن اول میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که ارسطو، فیلسوف یونانی، و پلینی بزرگ، مورخ رومی، مطرح کردند که ماه کامل می‌تواند انسان‌ها را دچار جنون کند. در واقع واژه‌ی «lunatic» از لغت لاتین lunaticus به معنای «وابسته به ماه» گرفته شده است.
با وجود قرن‌ها سرزنش ماه برای شیطنت‌ها، نوسانات خلقی و رخدادهای اسرارآمیز، تحقیقات علمی همواره نشان داده‌اند که در بهترین حالت تنها همبستگی دیده می‌شود، نه علیت. پس چرا همچنان به این باور تکیه می‌کنیم؟
ریشه‌ی یک خرافه
ارسطو و پلینی باور داشتند چون مغز انسان مرطوب است، می‌تواند مانند آب‌های زمین تحت تأثیر ماه قرار گیرد. آن‌ها تصور می‌کردند ماه قادر است جنون، صرع یا رفتارهای غیرعادی ایجاد کند.
در دوران مدرن نیز برخی این ایده را دنبال کردند. آرنولد لیبر، روان‌پزشک، در دهه‌ی ۱۹۷۰ ادعا کرد که بدن انسان که حدود ۷۰ درصد از آب تشکیل شده، می‌تواند مانند اقیانوس‌ها تحت تأثیر جزر و مد قرار گیرد و بنابراین در ماه کامل رفتارهای افراطی بیشتری بروز می‌کند. اما متخصصان به سرعت این نظریه را رد کردند؛ چراکه نیروی گرانشی زمین هزاران برابر قوی‌تر از ماه است و ماه حتی نمی‌تواند سطح یک لیوان آب را تکان دهد، چه برسد به آب موجود در بدن انسان.
ستاره‌شناسان، فیزیک‌دانان و روان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که هیچ ارتباط معناداری میان فازهای ماه و رفتار انسان وجود ندارد. متاآنالیز بزرگ سال ۱۹۸۵ نیز با بررسی ۳۷ مطالعه نشان داد که ماه کامل باعث افزایش جرم، خودکشی، تماس‌های اضطراری یا مشکلات روان‌پزشکی نمی‌شود. پژوهش‌های جدیدتر هم نشان می‌دهند بستری‌های بیمارستانی یا رفتارهای پرخاشگرانه در ماه کامل بیشتر نیستند؛ حتی در مطالعه‌ای در فنلاند، تعداد قتل‌ها کمتر گزارش شده است.
چرا این باور ادامه دارد؟
اگر باوری هزاران سال پابرجا بماند، احتمالاً بخشی از آن به زندگی اجداد ما بازمی‌گردد. مقاله‌ای در مجله Discover مطرح می‌کند که نور ماه کامل احتمالاً خواب اجداد ما را مختل می‌کرده و باعث کم‌خوابی و بدخلقی می‌شده است.
امروزه نیز شواهدی وجود دارد که چرخه قمری می‌تواند کیفیت خواب را تغییر دهد. این موضوع شاید برخی تغییرات رفتاری را توضیح دهد، اما نه آن‌طور که خرافات قدیمی ادعا می‌کنند.
بسیاری از روان‌شناسان، باورهای مرتبط با ماه را نوعی سوگیری تأییدی می‌دانند. یعنی ما زمانی که ماه کامل است، بیشتر به رویدادهای عجیب توجه می‌کنیم و آن‌ها را بهتر به خاطر می‌سپاریم. انتظار رفتار غیرعادی نیز می‌تواند به پیش‌گویی خودکام‌بخش تبدیل شود.
اهمیت معنوی ماه
ماه در فرهنگ‌های بومی سراسر جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. در فرهنگ بومیان اولیه آمریکا، «مادربزرگ ماه» نگهبان آب‌ها دانسته می‌شود و ماه‌های کامل برای نام‌گذاری و اندازه‌گیری زمان اهمیت داشته‌اند. آیین‌ها و رقص‌های مربوط به ماه همچنان بخش مهمی از ارتباط با طبیعت به شمار می‌روند.
در طالع‌بینی نیز ماه نقشی کلیدی دارد. «علامت ماه» در نمودار تولد، نماد احساسات، درون‌گرایی و ناخودآگاه فرد است. بسیاری افراد چرخه قمری را برای مراقبت از خود و معنویت دنبال می‌کنند؛ به‌طور مثال، ماه کامل زمانی برای خوداندیشی و ماه نو فرصتی برای تعیین اهداف در نظر گرفته می‌شود.
علم بسیاری از باورهای قدیمی درباره‌ی ماه کامل را رد کرده، اما افسانه‌ها و سنت‌ها همچنان در دل فرهنگ‌ها زنده‌اند. شاید نتوان ماه را عامل رانندگی بد یا برخوردهای ناخوشایند دانست، اما توجه به چرخه‌ی آن می‌تواند فرصتی برای خودآگاهی و پیوند عمیق‌تر با طبیعت فراهم کند. و البته در ماه اکتبر، هیچ ایرادی ندارد که کمی حال‌وهوای رازآلود ماه کامل را بپذیریم؛ همین روحیه‌ی اسرارآمیز است که هالووین را جذاب و سرگرم‌کننده می‌کند.