خانه شلخته، ذهن شلخته؟ راز پنهان بینظمی و سلامت روان
منبع: https://rasanika.com
نکات کلیدی
شلوغی و بینظمی میتواند باعث افزایش استرس و کاهش آرامش در خانه شود.
مرتب کردن خانه با گامهای کوچک و اختصاص زمان روزانه، مدیریت آن را سادهتر میکند.
کمک گرفتن از یک درمانگر برای افرادی که به دلیل وابستگیهای عاطفی با بینظمی دستوپنجه نرم میکنند، بسیار مفید است.
بینظمی و سلامت روان بر یکدیگر تأثیر میگذارند؛ هرچند گاهی بینظمی با خلاقیت بیشتر ارتباط دارد، اما اگر بیش از حد شود یا عملکرد روزمره را مختل کند، میتواند منجر به استرس و آشفتگی شود.
آیا برای پیدا کردن پیراهنی که میخواهید بپوشید، مجبورید میان انبوه لباسها جستوجو کنید؟ آیا هنگام خروج از خانه برای پیدا کردن کلید یا کیف پول، با وسایل پراکنده روی میز آشپزخانه درگیر میشوید؟ یا شاید به خاطر جعبههای پر از وسایل اضافی، حتی نتوانید درِ گاراژ را باز کنید.
ممکن است با خود بگویید «بالاخره یک روز اینها را مرتب میکنم»، اما زمان میگذرد و خانه، محل کار یا ماشین همچنان پر از وسایل اضافی میماند. شما تنها نیستید؛ بسیاری از افراد این وضعیت را تجربه میکنند، اما اغلب ارتباط میان بینظمی و سلامت روان را نمیشناسند.
تأثیر بینظمی بر سلامت روان
جمعکردن چند وسیله اضافی شاید بیاهمیت به نظر برسد، اما در واقع بینظمی میتواند تأثیرات جدی بر سلامت روان داشته باشد. شلوغی محیط میتواند سطح استرس را بالا ببرد، تمرکز را مختل کند، روابط را تحتتأثیر قرار دهد و کیفیت زندگی را کاهش دهد.
البته میزان تأثیر بینظمی برای همه یکسان نیست. برای مثال، افراد کمالگرا ممکن است بیشتر از دیگران تحتفشار بینظمی قرار بگیرند. شناخت میزان بینظمی و آگاهی از احساسات خود نسبت به آن، میتواند اولین قدم برای ایجاد تغییرات مثبت باشد.
افزایش استرس
خانه باید محل آرامش باشد، اما بینظمی میتواند مانع این احساس شود. تحقیقها نشان میدهد زنانی که خانههای شلوغتری دارند، سطح هورمون استرس (کورتیزول) در آنها بالاتر است. بینظمی همچنین میتواند هرجومرج خانوادگی و استرس در والدین را افزایش دهد.
کاهش تمرکز
بینظمی نوعی محرک بصری دائمی ایجاد میکند که تمرکز را دشوار میسازد. بهویژه هنگام کار در محیطی شلوغ، تفکر شفاف سختتر میشود.
اهمالکاری
افرادی که خانههای نامرتب دارند، معمولاً کارهای مهم را به تعویق میاندازند؛ زیرا شروع آنها سخت و طاقتفرسا به نظر میرسد، مثل پیدا کردن یک قبض میان انبوه کاغذها یا شستن حجم زیادی لباس.
تنش در روابط
بینظمی میتواند منبع اختلاف میان اعضای خانواده یا همخانهها باشد. گاهی افراد به دلیل خجالت از وضعیت خانه، از دعوت دوستان خودداری میکنند و همین موضوع به انزوای اجتماعی منجر میشود.
کنترل تکانههای ضعیف
تحقیقات نشان میدهد محیطهای شلوغ میتوانند باعث شوند افراد در برابر وسوسهها، مانند پرخوری، مقاومت کمتری داشته باشند.
کاهش کیفیت زندگی
جستوجوی مداوم وسایل و ناکارآمد شدن محیط خانه باعث احساس نارضایتی و خستگی روانی میشود. این زمانها میتوانست صرف استراحت یا بودن با عزیزان شود.
آسیب به رفاه و احساس مثبت نسبت به خانه
خانه فقط یک مکان نیست؛ مجموعهای از تجربهها، احساسات و معانی است. شلوغی بیش از حد میتواند این حس مثبت را تضعیف کرده و باعث ایجاد احساسات منفی نسبت به محیط زندگی شود.
چرا افراد دچار بینظمی میشوند؟
دلایل بسیاری برای بینظمی وجود دارد:
احساس فشار زیاد و سخت بودن شروع کار
وابستگی احساسی به وسایل
ترس از رها کردن و پشیمانی احتمالی
احساس امنیت در داشتن اشیا
مشکلاتی مانند ADHD که سازماندهی را دشوارتر میکند
احتکار چیست؟
بینظمی با اختلال احتکار متفاوت است. اختلال احتکار یک مشکل روانی است که در آن فرد نمیتواند از وسایل خود—even وسایل غیرضروری—خلاص شود و محیط زندگیاش کارایی و نظم خود را از دست میدهد. این اختلال معمولاً با مشکلات دیگری مانند OCD و ADHD نیز همراه است.
چگونه بینظمی را کاهش دهیم؟
۱. اختصاص زمانهای کوچک
مرتب کردن کل خانه در یک روز ممکن نیست. زمان را به بخشهای کوچک تقسیم کنید. مثلاً هر روز یک ساعت یا هفتهای چند نوبت برای مرتبسازی وقت بگذارید.
۲. کاهش وسایل
چهار دسته بسازید:
نگهداشتنی
قابل اهدا
قابل دور ریختن
تصمیمگیری بعدی
از سادهترین بخشها شروع کنید: مواد غذایی تاریخگذشته، لوازم آرایشی قدیمی، یا وسایل خراب. برای وسایلی که بیش از یک سال از آنها استفاده نکردهاید، احتمالاً زمان خداحافظی فرا رسیده است.
۳. سازماندهی به وسایل
وسایلی که بیشتر استفاده میکنید، باید در دسترس باشد. سطوح را تا حد امکان خلوت نگه دارید و در صورت نیاز از جعبهها یا نظمدهندهها استفاده کنید، اما زیادهروی نکنید.
۴. حفظ نظم
پس از مرتب شدن خانه، ثبات مهمترین عامل است. روزی چند دقیقه برای جمعکردن وسایل وقت بگذارید. قبل از خرید هر چیز جدید، بررسی کنید آیا آن را واقعاً لازم دارید یا مشابهش را دارید.
۵. استفاده از منابع آموزشی
کتابها، برنامههای تلویزیونی، پادکستها و مقالههای زیادی درباره سازماندهی و مرتبسازی وجود دارد. حتی میتوانید درباره فنگشویی یاد بگیرید که طبق پژوهشها میتواند کیفیت خواب اتاق خواب را بهبود دهد.
۶. مهربانی با خود
سرزنش کردن خود فایدهای ندارد. مرتبسازی زمانبر است و نیاز به صبر دارد. پس از انجام هر قدم کوچک، به خود پاداش بدهید تا انگیزهتان حفظ شود.
۷. کمک گرفتن از متخصص
اگر بینظمی بر زندگی شما غلبه کرده، کمک گرفتن از یک درمانگر میتواند بسیار اثرگذار باشد. درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از روشهای مؤثر برای مشکلات مرتبط با بینظمی و همچنین اختلال احتکار است.