چرا چیزهایی میخریم که لازم نداریم؟
منبع: https://rasanika.com
روانشناسی مصرفکننده
به بررسی این میپردازد که چگونه افکار، باورها، احساسات و ادراکات افراد بر انتخابهای خرید آنها تأثیر میگذارد. این حوزه به کسبوکارها کمک میکند تا رفتار مشتریان را بهتر درک کنند و استراتژیهای بازاریابی مؤثرتری ایجاد کنند. اگر تاکنون به این موضوع فکر کردهاید که چرا مردم برخی محصولات را انتخاب میکنند و برخی دیگر را نه، یا چگونه پیامهای رسانهای بر تصمیمات خرید تأثیر میگذارند، احتمالاً به علم در حال رشد روانشناسی مصرفکننده علاقهمند خواهید بود.
روانشناسی مصرفکننده چیست؟
روانشناسی مصرفکننده شاخهای تخصصی از روانشناسی است که به مطالعه فرآیندهای ذهنی و رفتاری افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و کنار گذاشتن محصولات و خدمات میپردازد. به ویژه در جوامعی مانند آمریکا که مصرفگرایی در آنها پررنگ است، این حوزه اهمیت زیادی دارد.
تعریف رسمی این حوزه، آن را «مطالعه افراد، گروهها یا سازمانها و فرآیندهای مورد استفاده آنان برای انتخاب، تهیه، استفاده و کنار گذاشتن محصولات و خدمات، و همچنین تأثیر این فرآیندها بر مصرفکننده و جامعه» توصیف میکند.
روانشناسان مصرفکننده بررسی میکنند که چگونه تصمیمگیری، ترغیب اجتماعی، انگیزه و عوامل فردی یا محیطی بر رفتار خرید اثر میگذارند.
حوزههای مورد مطالعه در روانشناسی مصرفکننده
روانشناسی مصرفکننده که اغلب زیرمجموعهای از روانشناسی صنعتی ـ سازمانی در نظر گرفته میشود، شامل موضوعات متنوعی است؛ از جمله:
نحوه انتخاب کسبوکارها، محصولات و خدمات توسط مصرفکنندگان
فرآیندهای ذهنی و هیجانی پشت انتخابهای خرید
تأثیر محیط، دوستان، خانواده، رسانهها و فرهنگ بر رفتار خرید
اینکه چه عواملی افراد را به انتخاب یک محصول بهجای محصول دیگر ترغیب میکند
نقش تفاوتهای فردی در تصمیمگیری مصرفکننده
روشهای مؤثر دسترسی به مشتریان هدف در بازاریابی
وظایف روانشناسان مصرفکننده
روانشناسان مصرفکننده نقش مهمی در کمک به کسبوکارها برای درک نیازهای مشتریان و طراحی راهبردهای بازاریابی دارند. مهمترین فعالیتهای آنها عبارتاند از:
1. انجام تحقیقات بازار
برای توسعه محصولات و تبلیغاتی که برای مشتریان جذاب باشد، ابتدا باید مخاطب هدف شناسایی شود. روانشناسان مصرفکننده با بررسی سن، جنسیت، وضعیت اقتصادی و سایر ویژگیهای مخاطبان، به کسبوکارها کمک میکنند تا بدانند چه پیامها و محصولاتی مؤثرتر خواهند بود.
2. طراحی پیامهای بازاریابی
این متخصصان گاهی روی بازاریابی اجتماعی و نحوه انتشار پیامها در جامعه تمرکز میکنند. درک چگونگی گسترش باورها و نگرشها میان گروهها، به سازمانها کمک میکند تا پیامهای خود را بهتر منتقل کنند.
3. تحقیق درباره نگرشها و رفتار مصرفکننده
روانشناسان مصرفکننده با استفاده از روشهایی مانند آزمایشها، گروههای کانونی، پرسشنامهها و نظرسنجیها، رفتار خریداران را تحلیل میکنند. دادههای جمعآوریشده—مانند سن، درآمد یا سبک زندگی—به آنان اجازه میدهد الگوهای خرید را شناسایی و پیشبینی کنند.
آموزش لازم برای روانشناس مصرفکننده شدن
برای ورود به این حوزه معمولاً به مدرک لیسانس روانشناسی نیاز است. در سطح کارشناسی معمولاً وظایفی مانند برنامهریزی و تحلیل تحقیقات بازار انجام میشود.
برای نقشهای حرفهایتر یا تدریس دانشگاهی، تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد یا دکترا در رشتههایی مانند روانشناسی، روانشناسی صنعتی ـ سازمانی، بازاریابی یا مطالعات مصرفکننده ضروری است.
دورههای مفید برای این مسیر شامل:
رفتار انسان، روانشناسی اجتماعی، شخصیت و فرهنگ
بازاریابی و تبلیغات
روشهای تحقیق، طراحی آزمایش و آمار
فرصتهای شغلی
بسته به علاقه و تحصیلات، میتوانید در حوزههای زیر فعالیت کنید:
تحقیقات بازار
تبلیغات و فروش
طراحی کمپینهای بازاریابی
تحلیل روندهای خرید
مشاوره در شرکتهای خصوصی
فعالیت در سازمانهای دولتی
تدریس و پژوهش دانشگاهی
در این مشاغل، روانشناسان مصرفکننده ممکن است وظایفی مانند طراحی تبلیغات، تحلیل دادههای بازار، برنامهریزی استراتژیهای بازاریابی و تحقیق درباره رفتار خریداران را بر عهده داشته باشند.