چرا بعضی‌ها وانمود می‌کنند چیزی را بلد نیستند؟
منبع: https://rasanika.com
آیا فکر می‌کنید شریک زندگی‌تان گاهی وانمود می‌کند که در انجام برخی کارها ناتوان است تا از انجام آن‌ها اجتناب کند؟ آیا اغلب به دلیل اینکه او نمی‌داند چگونه کاری را انجام دهد، وارد عمل می‌شوید و کارها را به عهده می‌گیرید؟ یا برخی وظایف را به او نمی‌سپارید چون مطمئن هستید آن‌ها را به‌درستی انجام نمی‌دهد؟ این رفتار ممکن است نمونه‌ای از بی‌کفایتیِ به‌کاررفته به‌عنوان سلاح باشد.
کلودیا دِ لانو، متخصص روابط زناشویی و خانواده و نویسنده کتاب «هفت سرنوشت عشق»، می‌گوید:
«بی‌کفایتیِ سلاح‌گونه زمانی رخ می‌دهد که فرد آگاهانه یا ناخودآگاه، برای اجتناب از انجام وظایف یا مسئولیت‌های خاص، درماندگی خود را نشان می‌دهد و در نتیجه دیگران وارد عمل می‌شوند و کار را برای او انجام می‌دهند.»
دی لانو اضافه می‌کند:
«بی‌کفایتیِ به‌کاررفته به‌عنوان سلاح می‌تواند باعث عدم تعادل در رابطه شود، زیرا یکی از طرفین بیش از حد کار می‌کند و دیگری کم‌کاری می‌کند.»
در این مقاله از رسانیکا، ما ریشه‌ها، نشانه‌ها، علل و تأثیرات بی‌کفایتیِ به‌عنوان سلاح در روابط را بررسی کرده و راهکارهایی برای مدیریت این مسئله ارائه می‌کنیم.
منشا اصطلاح «بی‌کفایتیِ سلاح‌گونه»
این اصطلاح در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تیک‌تاک و توییتر محبوب شد، جایی که کاربران داستان‌هایی از استفاده شرکای زندگی‌شان از این روش برای فرار از مسئولیت به اشتراک می‌گذارند.
با این حال، مفهوم استفاده استراتژیک از بی‌کفایتی سال‌هاست که در زمینه‌های دیگر نیز شناخته شده است. برای مثال، شماره‌ای از Harvard Business Review در سال ۱۹۸۶ به بی‌کفایتی ماهرانه در محل کار اشاره کرده، جایی که افراد برای اجتناب از درگیری، به طور موقت کم‌توجه عمل می‌کنند اما در نهایت این کم‌کاری به مشکلات بزرگتری منجر می‌شود.
جاناتان اکاف نیز در زمینه رهبری و کارآفرینی درباره بی‌کفایتی استراتژیک می‌نویسد و توصیه می‌کند که گاهی برای تمرکز بر وظایف مهم‌تر، می‌توان به‌طور هوشمندانه در برخی کارهای کم‌اهمیت ناتوانی نشان داد.
چرا برخی افراد از بی‌کفایتی به‌عنوان سلاح استفاده می‌کنند؟
دلایل رایج عبارت‌اند از:
شانه خالی کردن از مسئولیت: برای اجتناب از کارهای خانه، مراقبت از کودکان، مسئولیت‌های مالی یا کار عاطفی.
اجتناب از ناراحتی: برخی از وظایف ممکن است باعث اضطراب، شک یا ترس شوند. نشان دادن درماندگی می‌تواند بار روانی فرد را کاهش دهد و حس حمایت از سوی شریک زندگی را نیز تحریک کند.
جلب توجه: بی‌کفایتی ممکن است به شریک زندگی امکان جلب توجه، همدردی یا حمایت را بدهد.
حفظ کنترل: در روابطی با عدم تعادل قدرت، بی‌کفایتی می‌تواند ابزاری برای دستکاری و حفظ کنترل باشد.
آیا شریک زندگی شما واقعاً بی‌کفایت است؟
ممکن است شریک زندگی شما واقعاً ندانسته کاری را انجام دهد. دِ لانو توضیح می‌دهد:
«فرد ممکن است احساس کند در یک کار خاص مهارت ندارد و شما به‌طور طبیعی آن وظیفه را به عهده بگیرید، اما این روند ممکن است چرخه بی‌کفایتی و شایستگی را تقویت کند.»
مثلاً شاید فرد در کودکی مجبور نبوده کارهای خانه را انجام دهد یا بیش از حد توسط والدین حمایت شده باشد و هرگز مهارت‌های لازم را نیاموخته باشد. در بزرگسالی، اگر همچنان از انجام وظایف اجتناب کند، عدم تعادل در رابطه ادامه خواهد داشت.
چه کسی بیشتر احتمال دارد از بی‌کفایتی به‌عنوان سلاح استفاده کند؟
هر کسی می‌تواند این رفتار را داشته باشد، اما مطالعات نشان می‌دهند که مردان غالباً بیشتر از زنان درگیر آن می‌شوند.
این موضوع به ویژه در روابطی که زنان شاغل هستند و علاوه بر مسئولیت‌های کاری، بار بیشتری از مسئولیت‌های خانه را نیز بر عهده دارند، پررنگ‌تر است.
نشانه‌ها و مثال‌ها
عبارات زیر ممکن است نشان‌دهنده بی‌کفایتیِ سلاح‌گونه باشند:
«من اصلاً نمی‌دانم چطور این کار را انجام دهم، تو می‌توانی؟»
«من در این کار خوب نیستم، تو بهتر از من انجامش می‌دهی.»
«این حوزه تخصص توئه، تو توش خیلی خوبی.»
«می‌توانم انجام دهم، اما خیلی طول می‌کشد.»
«یادت هست دفعه قبل که سعی کردم چقدر بد شد؟»
نمونه‌های عملی:
مرتب کردن تخت: نیاز به آموزش و نظارت مداوم دارد.
خرید مواد غذایی: اقلام موجود در لیست فراموش می‌شوند.
پخت غذا: انتخاب غذاهای آماده یا ناسالم.
گردگیری و جارو: نیمه‌کاره انجام می‌شود و طول می‌کشد.
شستن ظرف‌ها: تعویق می‌اندازد تا شما انجام دهید.
مراقبت از کودکان: نمی‌داند وسایل کجا هستند.
تصمیم‌گیری: از موقعیت‌های مهم طفره می‌رود.
تأثیرات بی‌کفایتیِ سلاح‌گونه بر رابطه
با گذشت زمان، این رفتار می‌تواند رابطه را تضعیف کند:
عدم تعادل مسئولیت‌ها: یک طرف بخش عمده کارها را انجام می‌دهد.
رنجش و ناامیدی: احساسات منفی نسبت به شریک زندگی افزایش می‌یابد.
کمبود اعتماد: اعتماد به توانایی شریک زندگی کاهش می‌یابد.
اختلاف و مشاجره: توزیع ناعادلانه مسئولیت‌ها باعث دعوا می‌شود.
قطع ارتباط عاطفی: فاصله احساسی ایجاد می‌شود.
چگونه با بی‌کفایتی سلاح‌گونه برخورد کنیم؟
راهکارهای پیشنهادی:
تشخیص الگو: رفتارها و واکنش‌های شریک زندگی خود را بررسی کنید.
گفتگو صریح و صادقانه: توضیح دهید که رفتار او چه احساسی در شما ایجاد می‌کند و چه کمکی از او نیاز دارید.
گوش دادن فعال: به شریک زندگی فرصت دهید دیدگاه خود را بیان کند و دلایل رفتار خود را توضیح دهد.
تعیین مرزها و انتظارات: به طور شفاف درباره وظایف و مسئولیت‌های منصفانه صحبت کنید.
ارزیابی پیشرفت: به صورت منظم درباره پیشرفت‌ها و تغییرات صحبت کنید.
کمک متخصص: در صورت ادامه مشکل، از یک روانشناس یا مشاور زوج‌ها کمک بگیرید تا گفتگوها سازنده‌تر شوند و راهکارهای عملی ارائه شوند.