چطور استروژن بر افسردگی، اضطراب و احساسات زنان تأثیر می‌گذارد؟
منبع: https://rasanika.com
نقش استروژن در سلامت زنان و خلق‌وخو
استروژن نقش مهمی در سلامت زنان، از جمله سلامت روان، ایفا می‌کند. این هورمون جنسی مسئول تنظیم رشد سینه‌ها و چرخه‌های قاعدگی است و با سلامت عاطفی زنان نیز ارتباط دارد. سیستم غدد درون‌ریز، نوسانات سطح استروژن را تنظیم می‌کند.
تأثیر استروژن بر خلق‌وخو پیچیده است زیرا عوامل متعددی در آن دخیل‌اند، اما از دوران بلوغ به بعد، این هورمون تأثیر قابل توجهی بر سلامت عاطفی زنان دارد. در ادامه، به بررسی پیامدهای کاهش یا افزایش استروژن، تأثیر آن بر مغز و خلق‌وخو در مراحل مختلف زندگی زنان، و سپس راهکارهای درمانی و سبک زندگی برای حفظ تعادل هورمونی می‌پردازیم.
کاهش سطح استروژن
استروژن به طور طبیعی در دوره‌های مختلف زندگی زنان کاهش می‌یابد. برای مثال، زنانی که پس از زایمان به نوزاد خود شیر می‌دهند، معمولاً سطح استروژن پایین‌تری دارند که وضعیتی موقتی است و جای نگرانی ندارد.
در مقابل، در مواردی مانند بی‌اشتهایی عصبی یا کاهش شدید وزن، سطح هورمون‌های جنسی می‌تواند کاهش یابد و منجر به توقف قاعدگی شود. در این شرایط، استروژن بسیار پایین است و ممکن است به سلامت استخوان‌ها آسیب بزند، زیرا استروژن به حفظ استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند.
کاهش استروژن همچنین می‌تواند باعث نوسانات خلقی، احساس غم، اضطراب، ناامیدی، اختلالات خواب، خستگی و کاهش تمرکز شود. مه مغزی و مشکلات شناختی نیز از پیامدهای رایج این وضعیت هستند.
افزایش سطح استروژن
سطح بالای استروژن نسبت به پروژسترون، که در طب طبیعی با عنوان «تسلط استروژن» شناخته می‌شود، نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. این وضعیت ممکن است باعث بدتر شدن اندومتریوز، رشد فیبروم‌ها، قاعدگی‌های سنگین‌تر و افزایش خطر پولیپ‌ها یا سرطان رحم شود.
با این حال، نوسان سطح استروژن معمولاً تأثیر بیشتری بر خلق‌وخو دارد تا صرفاً بالا بودن آن.
تأثیر استروژن بر مغز
استروژن علاوه بر نقش در دستگاه تولید مثل، در عملکرد مغز نیز تأثیرگذار است. این هورمون باعث افزایش فعالیت سروتونین و دوپامین (هورمون‌های شادی‌آور) می‌شود، تولید اندورفین‌ها را تقویت می‌کند و اثرات محافظتی بر سلول‌های عصبی دارد.
در عین حال، نوسانات استروژن ممکن است به مه مغزی، به‌ویژه در دوران پیش‌یائسگی یا یائسگی، منجر شود. با این حال، استروژن تنها عامل این تغییرات نیست و مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی در این دوران دخیل‌اند.
استروژن و خلق‌وخو در دوره‌های مختلف زندگی
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
در این سندرم، زنان چند روز پیش از پریود علائم جسمی و عاطفی قابل توجهی را تجربه می‌کنند که پس از آغاز قاعدگی از بین می‌روند. این علائم می‌توانند شامل نفخ، گرفتگی عضلات، تحریک‌پذیری، غم و اضطراب باشند.
اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD)
PMDD نوع شدیدتری از PMS است که در آن علائم عاطفی مانند خشم، افسردگی و اضطراب بسیار شدیدتر است و بر فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. علت دقیق این اختلال مشخص نیست، اما احتمال می‌رود سابقه‌ی خانوادگی یا تجربه‌ی تروما در بروز آن نقش داشته باشد.
افسردگی پس از زایمان
پس از زایمان، به‌ویژه در دوران شیردهی، سطح استروژن کاهش می‌یابد. این کاهش می‌تواند با افسردگی پس از زایمان مرتبط باشد، هرچند عوامل روانی، اجتماعی و سابقه‌ی اختلالات روان‌پزشکی نیز مؤثرند. درمان این نوع افسردگی معمولاً شامل داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی است.
افسردگی در دوران پیش‌یائسگی
در سال‌های منتهی به یائسگی، تغییرات چرخه‌ی قاعدگی و نوسانات هورمونی می‌تواند باعث تغییرات خلقی شود.
افسردگی پس از یائسگی
پس از یائسگی و قطع کامل قاعدگی، سطح استروژن به میزان بسیار پایینی می‌رسد. پس از گذر از سال‌های ابتدایی یائسگی و تطابق بدن با وضعیت جدید، خطر بروز افسردگی کاهش می‌یابد.
درمان و تغییرات سبک زندگی
در صورت مشکوک بودن به عدم تعادل سطح استروژن، باید با پزشک مشورت کرد. درمان ممکن است شامل استفاده از قرص‌های ضدبارداری با دوز پایین استروژن و پروژسترون، یا مراجعه به روان‌پزشک برای درمان اختلالات خلقی باشد.
راهکارهای سبک زندگی برای بهبود خلق‌وخو و حمایت از تعادل هورمونی شامل موارد زیر است:
حفظ وزن سالم
انجام فعالیت بدنی منظم
رعایت رژیم غذایی متعادل
خواب کافی و منظم
مدیریت استرس
استروژن نقش مهمی در سلامت جسمی و عاطفی زنان در طول زندگی دارد. در صورت بروز علائم مرتبط با عدم تعادل هورمونی، مراجعه به پزشک یا متخصص سلامت روان می‌تواند به پیشگیری از مشکلات بیشتر و حفظ کیفیت زندگی کمک کند.